ثبت جهانی جنگل های هیرکانی شمال ایران در فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو
تلاش برای ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی شمال ایران به نتیجه رسید
جنگلهای هیرکانی با مساحت ۲ میلیون و ۱۲۵ هزار هکتار در فهرست میراث طبیعی یونسکو ثبت شد.
ثبت جهانی جنگل های هیرکانی شمال ایران در فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو که بخشی از آن در استان گلستان واقع شده، فرصت مناسب سرمایه گذاری برای رفع موانع، حفظ و احیای این میراث طبیعی ۴۰ میلیون ساله است.
در تأیید اهمیت جنگلهای هیرکانی، پروفسور هانس کناپ جنگل شناس آلمانی معتقد است: درختان پهن برگ جنگلهای واقع در شمال ایران در جهان نمونه ندارد.
وی که به نمایندگی از بنیاد سوکو آلمان، یکی از تدوین کنندگان معرفی نامه ثبت جنگلهای هیرکانی ایران در فهرست میراث طبیعی جهان بود، گفت: در نخستین سرکشی از جنگلهای هیرکانی در ۱۹ سال قبل به این نتیجه رسیدم که یکی از راههای حفظ این جنگل با ارزش جهان، ثبت آن در فهرست میراث طبیعی یونسکو است.
تلاش برای ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی
گفته میشود تلاش برای ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی شمال ایران از سال ۱۳۹۵ آغاز شد و بالاخره در ۱۴ تیرماه امسال به عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی ایران بعد از کویر لوت، در چهل و سومین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در باکو آذربایجان در فهرست جهانی قرار گرفت.
ایران پیش از این دارای ۲۳ اثر تاریخی و طبیعی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو بوده که شامل ۲۲ اثر تاریخی و یک اثر طبیعی (بیابان لوت) میشد و با ثبت این پرونده، تعداد آثار جهانی ایران به عدد ۲۴ رسید.
برای ثبت جهانی این جنگلهای منحصربه فرد و به گفته محمد حسن طالبیان معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور حدود ۱۵ نقطه با وسعت ۳۰۰ هزار هکتار با توجه به تنوع حیات وحش، حفاظت و پوشش گیاهی، تنوع زیستی و ارتفاع مناسب انتخاب شده بود که این مناطق شامل پارک ملی گلستان، جنگل افراتخته، جهان نما، بولای دودانگه و چهاردانگه، جنگل الیمستان هراز در آمل، جنگل واز با درختان سرخدار، حوزه کجور، چهار باغ چالوس، جنگل خشک داران، گچ رودخان، سیاه رودبار و منطقه حفاظت شده لیسار است.
پوشش گیاهی جنگلهای هیرکانی
مطابق آماری که ارائه میشود، در جنگل هیرکانی ۱۵۰ گونه درخت و بوته وجود دارد که این گونهها در دسته جنگلهای سبز تابستانی یا پهنبرگ خزانکننده قرار میگیرند و نوع درختان هم در منطقه کمارتفاع، با درختهای دامنهها و نواحی خیلی بلند با هم فرق دارد.
راش، بلوط، افرا، نارون، توسکا، زبان گنجشک، ممرز، بارانک، سرخدار، نمدار، انجیلی، لرگ، لیلکی، خرمندی، انجیر و شمشاد بیشتر از بقیه گونههای قابل رشد در محل رویش جنگلهای هیرکانی هستند.
همچنین گونه درختچهای متعدد در جنگلهای هیرکانی شمال کشور دیده میشود که میتوان به زغالاخته، انار، ازگیل، زالزالک، کوله خاس، آلوچه وحشی، سیب وحشی و خاس اشاره کرد.
وجود رویش گونههای بومی سوزنی برگ همچون درختهای سرخدار، زربین و سرونوش در دنیا کم نظیرند، در جنگلهای هیرکانی کشورمان دیده میشود.
اهمیت جنگلهای هیرکانی
این جنگلها به دلیل مقاوم نبودن در برابر سرما در اروپا و سیبری قادر به بقا نیستند ولی در آب و هوای معتدل جنوب دریای خزر دیده میشوند و ارتفاع رویش آنها از سطح دریا آغاز شده و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه مییابد.
این جنگلها در شمال ایران از قدمت بالایی برخوردارند و زیست ۲۹۶ گونه پرنده اعم از بومی و مهاجر را در خود جای داده استبطوریکه عقاب، جغد، اردک خاکستری، شاهین، کرکس، قرقی، دارکوب، سار و اردک نوکپهن از جمله پرندگانی هستند که هر ساله پاییز به جنگلهای هیرکانی عزیمت میکنند.
به گفته برخی کارشناسان؛ ممانعت از ایجاد سیلابهای مخرب از دیگر اثرات بسیار مثبت جنگلهای هیرکانی در شمال کشور است که هرگز نباید این مزیت با ارزش جنگلهای هیرکانی را فراموش کرد و باید بر تقویت حفظ و حراست از این عرصهها کوشید که ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی از این پس میتواند آینده خوبی برای حفظ و حراست از این عرصهها در توسعه منطقه داشته باشد.
در کنار این ارزشهای منحصر به فرد، لذت بردن از طبیعت زیبای آن از دیگر ارزشهای جنگلهای هیرکانی است که میتوان از این طبیعت زیبا برای رونق گردشگری و اقتصادی شمال کشور به ویژه گلستان بهره فراوان برد.
موقعیت جنگلهای هیرکانی
جنگلهای هیرکانی با مساحت ۲ میلیون و ۱۲۵ هزار هکتار که برخی دانشمندان قدمت آن را ۴۰ میلیون سال برآورد کرده اند؛ نمادی از فسیلهای زندهای محسوب میشود که از این عرصههای جنگلی منحصر به فرد واقع در ساحل جنوبی خزر، سهم استان مازندران ۵۳ درصد، گیلان ۲۶ درصد و گلستان ۲۱ درصد است.
این جنگلهای با ارزش در شمال ایران از آستارا در گیلان تا گلیداغ در شرق گلستان به طول ۸۰۰ کیلومتر و با عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر گسترده است.